«Ο μόνος δρόμος για την συλλογική μας επιβίωση»

Του καθηγητή Μελέτη Η. Μελετόπουλου*
«Η οικονομία δεν είναι ένα άθροισμα στατιστικών δεδομένων, αλλά ένα σύνολο ανθρωπίνων σχέσεων, που συναρτώνται άμεσα με κοινωνικά και ηθικά μεγέθη.»
Συγχωνεύσεις οργανισμών, κατάργηση προκλητικών προνομίων και παγκοσμίως πρωτότυπων επιδομάτων, αναστολή διορισμών στο δημόσιο κλπ. είναι μεν απαραίτητα μέτρα για την δημοσιονομική σωτηρία της χώρας. Αλλά δεν πρόκειται να αποδώσουν μεσοπρόθεσμα, ούτε να γίνουν αποδεκτά χωρίς κοινωνική έκρηξη και πολιτική αποσταθεροποίηση, εάν δεν εφαρμοστούν αναλογικά σε προνομιούχους και μη. Ξεκινώντας ασφαλώς από τους πρώτους.

Η φοροδιαφυγή όχι μόνον δεν θα μειωθεί εάν δεν πληρώσουν πρώτοι οι μεγάλοι εισφοροδιαφεύγοντες και φοροδιαφεύγοντες, αλλά τουναντίον θα ενταθεί υπό το κράτος της δυσκολίας των νοικοκυριών. Αλλά και υπό το κράτος της αγανάκτησης για την άδικη μεταχείριση εις βάρος των μισθωτών και μικροεπαγγελματιών. Επίσης οι διάφορες κοινωνικές ομάδες θα αισθάνονται ότι δικαιούνται να εξεγείρονται εναντίον οιασδήποτε περικοπής προνομιακών μεταχειρίσεων ή ποικίλων επιδοτήσεων, όταν ο πρόεδρος της Βουλής ανακοινώνει μείωση των βουλευτικών εσόδων κατά 5%.

Πέρα από αυτό, η αναγκαία περιστολή των δημοσίων δαπανών δεν θα αποδώσει από μόνη της εάν δεν υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο μείωσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Οι περικοπές θα εξασφαλίσουν κάποια δημοσιονομικά περιθώρια ολίγων μηνών. Αλλά το θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας είναι το γεγονός ότι εξάγει ελάχιστα ενώ εισάγει σχεδόν τα πάντα (ακόμη και…σταφίδες).

Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, απαιτείται όχι μόνον φαντασία, τόλμη, ανιδιοτέλεια, επίγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος, σωστός προγραμματισμός και γρήγοροι ρυθμοί, αλλά και μεγάλες τομές: είναι αναγκαίο οι έλληνες να επανασυμφιλιωθούν με τον πρωτογενή τομέα.

* Πρέπει οι αγρότες να πεισθούν να εγκαταλείψουν άμεσα τις επιδοτούμενες, χωρίς εξαγωγική δυνατότητα, καλλιέργειες.
* Πρέπει να αντικατασταθεί το δημοσιοϋπαλληλικό «όραμα» από μία νέα, εξωστρεφή παραγωγικότητα.
* Πρέπει να δημιουργηθούν ευέλικτοι συνεταιρισμοί βιολογικών προϊόντων.
* Πρέπει να αναζωογονηθεί η περιφέρεια με ουσιαστικά και όχι απλώς διοικητικά μέτρα.
* Πρέπει να δημιουργηθούν σε όλη την Ελλάδα πρότυπες μονάδες παροχής υψηλών τουριστικών παροχών.
* Πρέπει το εκπαιδευτικό μας σύστημα να σχεδιαστεί εξ αρχής.

…Και πολλά άλλα πρέπει, δύσκολα, αλλά αναγκαία.

Συναφής η αναγκαιότητα ριζικού μετασχηματισμού του συστήματος αξιών της ελληνικής κοινωνίας. Το κυριότερο στοιχείο εγκλωβισμού μας στην υπανάπτυξη και στον υπερδανεισμό είναι το πελατειακό σύστημα, δηλαδή δυστυχώς η ουσία του σημερινού πολιτικού συστήματος. Αλλά και η αποκατάσταση της έννοιας της πειθαρχίας και αυτοπειθαρχίας, του καθήκοντος, της ηθικής ακεραιότητας, της σεμνότητας, της ευθύνης είναι όροι χωρίς τους οποίους οιαδήποτε κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση θα πέσει στο κενό.

Επίσης συναφής είναι η αναγκαιότητα περιστολής -πέραν των δημοσίων- και των ιδιωτικών δαπανών, υπό την έννοια της αντιστοίχησης -σε επίπεδο νοικοκυριού- των εσόδων με το επίπεδο διαβίωσης, καθώς και της αναγέννησης της αποταμίευσης. Ειδικά η τελευταία δεν αποτελεί μόνον μηχανισμό αύξησης της επένδυσης άρα και του εγχωρίου εισοδήματος, αλλά και ανασυγκρότηση των αρετών των Ελλήνων, που τους βοήθησαν να ανταπεξέλθουν σε δύσκολες περιστάσεις όπως η σημερινή.

Πρόκειται δηλαδή για μία πραγματική μετάλλαξη του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, που είναι όμως ο μόνος, επαναλαμβάνω: ο μόνος δρόμος για την συλλογική μας επιβίωση.

Η οικονομία δεν είναι ένα άθροισμα στατιστικών δεδομένων, αλλά ένα σύνολο ανθρωπίνων σχέσεων, που συναρτώνται άμεσα με κοινωνικά και ηθικά μεγέθη, δηλαδή με συγκεκριμένους τρόπους απάντησης σε συγκεκριμένα προβλήματα.

Για να πεισθεί η χειμαζόμενη, ευρισκόμενη σε προϊούσα παρακμή, ελληνική κοινωνία να δεχθεί την εκ βάθρων ανασυγκρότησή της, χρειάζεται χαρισματική, λαοπρόβλητη, ισχυρή και αποφασισμένη ηγεσία, χωρίς πελατειακές δεσμεύσεις και χωρίς φιλοδοξία επανεκλογής. Χρειάζεται επιτελείο σοφών προερχομένων από την κοινωνία ή και την ομογένεια, αλλά πάντως όχι από την γνωστή χρεωκοπημένη δικομματική δεξαμενή. Χρειάζεται δυναμική εκκίνηση με θεαματικά μέτρα, όπως πχ την εν μια νυκτί κατάργηση του (άχρηστου σε μία δημοκρατική κοινωνία, όπου οι ιδέες διακινούνται ελεύθερα) ασύλου.

Όλα αυτά δεν είναι εύκολο να φαντασθεί κανείς ότι θα προκύψουν από το σημερινό άτολμο -διότι διαπλεκόμενο και δεσμευόμενο από ανειλημμένες υποχρεώσεις- σκηνικό. Το οποίο άλλωστε είναι αυτό που οδήγησε την χώρα στην δημοσιονομική κατάρρευση. Πιθανώς η επιδείνωση της κρίσης θα οδηγήσει στην αναζήτηση, από την κοινωνία των πολιτών, ριζοσπαστικότερων λύσεων. Όπως, άλλωστε, συνήθως γίνεται στην Ιστορία.

.

________
* Διδάκτωρ Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης - Δούρειος Ίππος
http://alkimosarchive.wordpress.com/2010/03/09/the_only_way/